GORĄCZKA – obniżać, czy nie?

Okres jesienno-zimowy to czas zwiększonego ryzyka infekcji wirusowych i bakteryjnych. Obniżająca się temperatura, deszcz, wiatr, smog, a także kontakt z innymi chorującymi dziećmi, sprzyja rozwijaniu się infekcji, również u Twojego dziecka. Jednym z pierwszych sygnałów alarmowych jest gorączka – świadczący ona, o prawidłowej pracy układu odpornościowego, jednak przedłużająca się i zbyt wysoka, może przynosić negatywne skutki. 

Od jakiej temperatury należy obniżać gorączkę?

Gorączka wzmacnia obronę dziecka przed zakażeniem, dlatego nie starajmy się obniżać jej zbyt szybko. U dzieci dobrze tolerujących gorączkę zdecydowane postępowanie przeciwgorączkowe należy rozpocząć powyżej 38,5^oC. Większość dzieci, źle toleruje gorączkę. Jest ona przyczyną gorszego samopoczucia, uczucia zimna, dreszczy, bólu głowy i mięśni – u tych dzieci zacznijmy obniżać gorączkę już od 38 stopni Celsjusza. Wyjątek stanowią dzieci, które miały epizod drgawek gorączkowych – u tych dzieci zaczynamy obniżać temperaturę już powyżej 37,5^oC.

Nie czekajmy z obniżaniem gorączki do wizyty lekarza – to niestety, częsta praktyka rodziców. Długo utrzymująca się, wysoka gorączka nie przynosi efektów leczniczych. Dla lekarza, skuteczność leków przeciwgorączkowych, to również bardzo cenna informacja. 

Jakim termometrem i gdzie prawidłowo zmierzyć temperaturę?

Najbardziej niezawodne są termometry cieczowe. Zapewne sprzed lat kojarzymy termometry rtęciowe, które zostały wycofane z powodu zawartości rtęci. Dostępne na rynku są ich odpowiedniki, termometry bezrtęciowe wypełnione alkoholem lub galistanem, które również charakteryzuje wysoka precyzja pomiarów. Sprawdzą się one przede wszystkim u starszych dzieci, które wykażą się cierpliwością, ponieważ czas pomiaru trwa między 5, a 10 minut. 

Godnym polecenia jest również elektroniczny termometr dotykowy, który jest dokładny i tani, a czas pomiaru zawiera się między 1-2 minuty. Rozpowszechnione obecnie bezdotykowe termometry na podczerwień również są dobre. Zdecydowaną ich zaletą jest szybkość pomiaru, natomiast na ich czułość wpływa dużo różnych czynników i często wymagają kalibracji. 

Pamiętajmy o tym, aby pomiaru za ich pomocą dokonywać w okolicy skroni dziecka, nad tętnicą skroniową lub w uchu. Warto też po kupieniu nowego termometru sprawdzić jego działanie na dziecku i ustalić prawidłową temperaturę mierzoną w dany sposób.

Sprawdź jak mierzyć temperaturę, w zależności od wieku dziecka.

Wiek dziecka	Zalecane miejsce pomiaru
Od urodzenia do 2 lat	Pomiar w okolicy tętnicy skroniowej lub pod pachą  Pomiar w odbytnicy
3-5 lat	Pomiar w uchu Pomiar w okolicy tętnicy skroniowej lub pod pachą Pomiar w odbytnicy w razie konieczności weryfikacji
>5 lat	Pomiar w uchu lub w jamie ustnej Pomiar w okolicy tętnicy skroniowej lub pod pachą Pomiar w odbytnicy w razie konieczności weryfikacji

Jaki lek przeciwgorączkowy wybrać?

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, gorączkę obniżamy przez podanie dziecku ibuprofenu – jest wyraźnie skuteczniejszy od paracetamolu, działa dłużej, a dodatkowo ma działanie przeciwzapalne. 

Wyjątek stanowią dzieci przed ukończeniem 3 miesiąca życia lub chorujące na ospę, biegunkę lub zakażenie układu moczowego, u których powinniśmy rozpocząć leczenie od paracetamolu. 

Ibuprofen – to lek o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i przeciwbólowym. Dostępny jest pod postacią syropu, czopków i tabletek. Jednorazowa dawka ibuprofenu to 10 mg/kg masy ciała/dawkę, którą możemy podawać co 6-8 godzin. Maksymalna dobowa dawka to 30mg/kg masy ciała/dobę, pamiętajmy przy tym o nie przekraczaniu dawek dla dorosłych 400 mg/dawkę co 6-8 godzin i 1600 mg/dobę.

Drugim lekiem przeciwgorączkowym, który możemy bezpiecznie stosować u dzieci jest paracetamol.Ma on działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, natomiast nie posiada działania przeciwzapalnego. Również paracetamol jest dostępny pod postacią syropu, czopków i tabletek. Jednorazowa dawka paracetamolu to 15 mg/kg masy ciała/dawkę, którą możemy podawać co 4-6 godzin, nie przekraczając maksymalnej dawki 90 mg/kg masy ciała/dobę. 

Zarówno ibuprofen, jak i paracetamol można podawać równocześnie, jednak takie postępowanie powinno być zarezerwowane, dla dzieci wysoko gorączkujących. Bezpieczniejsze jest naprzemiennie stosowanie leków przeciwgorączkowych, jeśli to możliwe z preferencją ibuprofenu. Dzięki temu możemy wydłużyć odstępy, między dawkami jednego rodzaju leku, a łączna dobowa dawka podanych leków jest mniejsza. 

Inne sposoby na obniżenia gorączki…

Dodatkowym sposobem obniżania gorączki u dzieci, jest ochładzająca kąpiel. Skuteczność kąpieli będzie większa, jeśli poprzedzimy ją podaniem leku przeciwgorączkowego, który równocześnie zmniejszy przykre doznania dziecka związane z ochładzaniem. 

W chwili zanurzania dziecka kąpiel ochładzająca powinna mieć temperaturę tylko o 1°C niższą od temperatury ciała. 

Możemy zastosować również chłodne okłady na nadgarstki, kark, pod kolanami, w okolicy kostek, a także pach lub pachwin. Nie schładzajmy okolicy czoła – to skuteczne w zatrzymywaniu krwotoku z nosa, jednak nie sprawdza się w zwalczaniu gorączki. Pamiętajmy również o odpowiedniej podaży płynów – w trakcie gorączki, znacznie bardziej pocimy się, tracąc wodę i cenne elektrolity. 

Wysokość gorączki, nie zawsze dobrze koreluje z ciężkością choroby dziecka. Większość chorób ma charakter samoograniczający się, a dzieci wracają do zdrowia, wspomagane leczeniem objawowy. Niemniej jednak, gorączka może być również objawem poważnej i potencjalnie zagrażającej życiu choroby, o ile dziecko nie jest odpowiednio szybko diagnozowane i leczone.